Čak 45 godina nakon smrti Josipa Broza Tita, pitanja o njegovom identitetu i veri i dalje intrigiraju javnost. Doživotni predsednik SFR Jugoslavije bio je ličnost nesvakidašnje karizme, a spekulacije da je na kraju svog života možda prešao u islam i dalje se pojavljuju u javnom diskursu.
- O ovom pitanju je opširno govorio 2003. godine tadašnji muftija Islamske zajednice Srbije, Hamdija efendija Jusufspahić, u intervjuu za Radio Beograd. Njegove tvrdnje, iako intrigantne, ostaju kontroverzne jer ih niko od Titovih najbližih saradnika, lekara ili medicinskog osoblja Kliničkog centra u Ljubljani nije potvrdio.
Kuran na bolesničkom stolu
Prema rečima muftije, on je za navodnu Titovu konverziju saznao tek nakon predsednikove smrti. Tokom obilaska knjige žalosti, njegov sekretar Berislav Badurina, kako je svedočio Jusufspahić, izjavio je da je Tito umro “u vašoj veri” i da je poslednjih dana života na stolu imao samo jedan primerak – prevod Kurana, koji je čitao treći put. Badurina je, navodno, rekao i ambasadoru Alžira Abdul Hamidu Adžaliju da će se na Titovom nadgrobnom spomeniku naći samo ime i prezime, te godine rođenja i smrti, što je karakteristično za muslimanske sahrane.
Pet godina nakon Titove smrti, Jusufspahić se u Kairu susreo sa istim alžirskim diplomatom, koji mu je potvrdio iste tvrdnje, dodajući da je informacije prosledio Ministarstvu spoljnih poslova Alžira.
Prijateljstvo sa Titom
- Muftija Jusufspahić je prvi put upoznao Tita još kao student islamsko-teološkog univerziteta Al Azhar u Kairu. Tito je tada pokazao interesovanje za arapski jezik i kulturu, govoreći studentima da “učite arapski, jer je jezik budućnosti”. Njihovi susreti nastavili su se tokom godina, posebno nakon što je Jusufspahić postao beogradski muftija 1967. godine.
Njihovo poznanstvo preraslo je u prijateljstvo, a muftija je tvrdio da se Tito redovno interesovao za pitanja islamske zajednice i arapskog sveta. Navodno je čak i prisustvovao molitvama koje je muftija obavljao pred njim i pažljivo slušao objašnjenja iz Kurana.
Spekulacije i kontroverze
Spekulacije o Titovom identitetu nisu retke – od tvrdnji da je bio mason ili austrijski Jevrejin, pa do teorija zavere da je preuzeo identitet ruskog agenta. Izjava muftije Jusufspahića da je Tito pred smrt postao musliman samo je još jedna u nizu.
Važno je napomenuti da, iako je Jusufspahić bio ozbiljan i ugledan verski autoritet, tvrdnje o Titovoj konverziji nikada nisu potvrđene iz nezavisnih izvora, niti ih je dokumentovalo medicinsko ili administrativno osoblje. Stoga se ove informacije treba posmatrati kao zanimljiva, ali neproverena svedočanstva.
Tito i verski lideri
- Tokom službenih prijema i svečanosti, Tito je pokazivao poseban odnos prema predstavnicima svih verskih zajednica. Patrijarh German i nadbiskup Bukatko poljubili su mu ruku, dok je Jusufspahić bio u situaciji da balansira između državnih ceremonija i svojih verskih uverenja. Tito je navodno cenio njegovu principijelnost i poštovanje religijskih propisa.
Zaključak
Bez obzira na spekulacije, Titov identitet i vera ostaju tema intrigantnih rasprava. Istina o njegovom odnosu prema islamu, kao i o njegovim navodnim poslednjim danima provedenim u čitanju Kurana, teško je proverljiva. Međutim, priča muftije Jusufspahića baca svetlo na Titovo interesovanje za različite kulture i religije, kao i na njegove diplomatske i lične odnose sa verskim liderima, što dodatno doprinosi složenoj slici jednog od najkontroverznijih političara 20. veka.
